Bạn Nhà Nông

Theo thư của bạn, qua trao đổi với Pgs Ts Phạm Văn Kim trường Đại học Cần Thơ, đề nghị bạn mang mẫu cây riềng bệnh đến bộ môn Bảo Vệ Thực Vật, Trường Đại Học Cần Thơ, nhờ Trưởng hoặc Phó Bộ Môn giám định giùm là bệnh gì thì sẽ biết được là do tác nhân gì gây ra. Từ đó sẽ có hướng phòng trị, bởi vì trên riềng cũng như gừng có những bệnh sau:

1. Đốm  lá Phyllosticta:

Tác nhân:  Phyllosticta zingiberi

Triệu chứng: Nhiều đốm nhỏ hình bầu dục (1-10x0.5-4mm) xuất hiện trên  lá  non (lá  khoảng  2 tuần tuổi). Đốm  lá thường  có vòng  tâm màu trắng, viền màu nâu và được bao quanh bởi vùng màu vàng (yellowish halos). Đốm  lá sẽ lớn  dần theo thời gian và sẽ sáp nhập lại để thành các đốm  to hơn.  Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa khi ẩm độ cao từ 80-90% và nhiệt độ từ 23-30⁰C.

Phòng trừ: Loại bỏ nguồn bệnh (tiêu hủy lá , cây nhiễm bệnh). Phun Dithan, mancozeb, captan, benomyl

2. Đốm  lá Helminthosporium

Tác nhân: Helminthosporium sp.

Triệu chứng:  Bệnh thường  xuất hiện vào mùa mưa, nhiều đốm nhỏ hình bầu dục (4-5x2-3mm) xuất hiện rải rác trên  cả hai mặt lá . Đốm  lá có tâm màu nâu xám, viền nâu và vàng nhạt xung quanh.

Phòng trừ: Bệnh thường  không xuất hiện đại trà nên các biện pháp phòng trừ vẫn còn rất hạn chế và chưa được nghiên cứu.

Đốm  lá Colletotrichum

Tác nhân: Colletotrichum zingiberi

Triệu chứng: Những đốm nhỏ hinh tròn đến bầu dục màu  vàng  nhạt xuất hiện trên  lá  và  bẹ  lá . Các đốm sẽ to dần và sáp nhập lại với nhau để hình thảnh những đốm  to hơn. Đốm  lá sẽ khô dần và hình thành những lổ hổng  ở  trung tâm. Nếu bị nhiễm nặng, lá  sẽ  bị khô.

Phòng trừ: Loại bỏ nguồn bệnh (tiêu hủy lá , cây nhiễm bệnh). Phun Bordeaux 1% mỗi 6 tuần

3. Đốm  lá Pyricularia

Tác nhân: Pyricularia  zingiberi

Triệu chứng:  Những đốm nhỏ màu nâu nhạtxuất hiện trên  lá  và trên  lóng thân gần mt dat. Những đốm nhỏ thỉnh thoảng sáp nhập lại với nhau để  hình thành những đốm cháy đen, trieu chứng này cũng thường thấytrên củ. Triệu chứng thĩnh thoảng cũng  giống với bệnh cháy lá .        

Phòng trừ: Phun Dithan M-45 kết hợp với Benlate, hoặc phun Dithane M-45 rồii kết hợp phun Mancozeb và Topsin M.

4.. Thối xanh Erwinia:

 Triệu chứng: cây đang xanh tốt bỗng dưng bị héo đột ngột vào giữa trưa và chết rất nhanh, thân bị nhũn nước tách rời khỏi củ và có màu sậm. Khi nhổ lên thấy đỉnh sinh trưởng của cây có nước màu đục. Đây là dạng thối do vi khuẩn sống trong môi trường đất và lây lan qua các vết thương của côn trùng tấn công, bệnh rất khó trị và lây lan rất nhanh nên phải có biện pháp phòng ngừa.

Phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, tiêu huỷ nguồn dư thừa thực vật của vụ trước hoặc khi phát hiện có triệu chứng cây bị bệnh cần tách củ bệnh ra khỏi ruộng ngay. Xử lý vôi bột để dập bớt tác nhân lây lan.

Chú ý nguồn nước tưới, không bỏ cây bệnh gần nguồn nước tưới để tránh lây lan.

Tăng cường bón phân hữu cơ giúp tăng khả năng chống chịu cho cây.

Có thể ngừa bệnh trong giai đoạn đầu bằng cách tưới thuốc Copper Zine với liều cao vào gốc hoặc rải vào đất. Chú ý nếu cây còn nhỏ mà sử dụng liều cao cũng sẽ gây ảnh hưởng cho cây. Khi có triệu chứng bệnh xảy ra có thể phun các loại thuốc trị vi khuẩn như: Kasumin, Starner … kết hợp phun thuốc Supracide hoặc Diazan để trị các loại rầy mềm, rệp sáp tấn công củ.

5. Thối vàng Fusarium  

Triệu chứng:  lá vàng, rụng và chết tương đối chậm hơn. Trên củ có vết màu nâu, phân củ bị nhăn nheo, teo tóp lại có phủ nấm màu trắng. Đây là bệnh do nấm Fusarium sống trong đất gây ra, thường xuất hiện trong điều kiện thời tiết có mưa bão, ẩm độ vườn cao.

Phòng trừ: phun trị bằng các loại thuốc như: Appencard, Carban, Score … để phòng ngừa thì ngay giai đoạn trước khi trồng cần phải phơi đất để diệt mầm sâu bệnh và tưới chế phẩm nấm Trichoderma để khống chế mầm bệnh. Chú ý không để đất bị ngập nước, phun ngừa tuyến trùng và các côn trùng tấn công.

     Theo kinh nghiệm nông dân ở một số địa phương, để hạn chế mầm bệnh tấn công củ và dễ dàng cách ly cây bị bệnh để tránh lây lan, bà con nông thường trồng gừng trong sọt hoặc trong bao.

6. Bệnh thối khô do nấm Rhizoctonia solani

Triệu chứng: Vết bệnh đầu tiên là những đốm màu nâu xám, rộng khoảng 3-5mm, có những lá bị úa vàng và rủ xuống. Nấm bệnh tấn công vào phần gốc cây gần mặt đất. Bệnh nặng, vết bệnh lan rộng ra, không có hình dạng nhất định, xung quanh có viền nâu đen. Phần lớn vết bệnh có xu hướng lan xuống phía gốc, làm thối một phần củ. Vết bệnh thối khô và xốp. Bệnh nặng có thể làm chết cả cây và toàn bộ củ bị thối

Phòng trừ:

- Vệ sinh đồng ruộng. Thu dọn tàn dư cây trồng sau thu hoạch;

- Khi phát hiện trên luống gừng có triệu chứng thối củ thì nên tách củ bị thối loại bỏ để hạn chế lây lan;

- Đầu vụ, bón phân vôi cho đất. Lên luống cao, thoát nước tốt. Không trồng mật độ dày quá, tránh bón nhiều phân đạm. Ngay từ đầu vụ khi làm đất nên sử dụng chế phẩm sinh học Trichoderma  trộn với phân hữu cơ hoai mục. Chú ý không để đất bị ngập nước;

- Khi xác định là bệnh thối khô thì phun thuốc Anvil 5SC, Vivadamy 3DD, Bonanza 100SL

Bệnh trên riềng của bạn mô tả có khả năng là bệnh thối vàng hoặc thối khô nên cây riềng bị vàng lá nhanh, bạn nên nhổ riềng lên qua sát, nâng thấy rễ bị thối là do nấm Fusarium, gốc bị thối là do Rhizoctonia, nhũng nước là do vi khuẩn