Bạn Nhà Nông

Trước hết đề nghị bạn mang mẫu cây bệnh đến Chi cục Bảo vệ Thực vật Thái Bình  nhờ giám định để biết được nguyên nhân chính xác và đưa ra hướng phòng trừ hiệu quả. Do thiếu hình ảnh nên khó chẩn đoán. Qua mô tả  của bạn, có khả năng cây bị bệnh sau:

Qua mô tả có khả năng trái thanh long của bạn bị bệnh thán thư, ngoài ra còn đốm nâu và thối nhũn

1. Bệnh thán thư

Bệnh thán thư do nấm Colletotrichum gloesperoides gây ra, đây là loại bệnh chính gây thiệt hại nhiều nhất đối với thanh long. Nấm bệnh tấn công thân, hoa và trái. Trên  trái vết bệnh lúc đầu là những chấm kim màu nâu ở vỏ và tai triệu, sau lớn dần vết bệnh là những đốm có màu nâu nhỏ (Hình 1), có thể liên kết nhau tạo thành mảng lớn hơn. Đặc biệt, bệnh thán thư cũng có thể phát triển trên trái sau thu hoạch tạo thành những vết thối có hình đồng tiền, vì vậy mà nhiều nông dân gọi là bệnh “đốm đồng tiền”.

Biện pháp phòng trị:

- Trồng trên trụ xi măng sẽ ít bị bệnh hơn

- Làm mương thoát nước trong vườn thanh long

- Tỉa cành tạo tán thông thoáng

- Tỉa bỏ những nhánh, thân, trái bị bệnh nặng và đem đi tiêu hủy

- Trong mùa mưa hạn chế phun phân qua lá có hàm lượng đạm cao

- Phun thuốc diệt kiến, vì kiến cũng làm lan truyền bào tử nấm đi khắp nơi

- Sử dụng thuốc hóa học: Nên phun thuốc trừ nấm Tiltsuper, Scor... sau khi thu hoạch trái và sau  khi cắt tỉa để làm giảm áp lực mầm bệnh, phun lần thứ 2 khi cây ra nụ hoa. Dùng thuốc Pzopineb phun vào gốc khi vừa đậu trái. Sau khi thu hoạch, ngâm trái vào nước nóng 40oC trong thời gian 10 phút không làm tổn thương trái và giảm thiểu đáng kể mầm bệnh sau thu hoạch. Trái nào có bệnh nên loại bỏ, không để chung với các trái khác để tránh sự lây lan.

2. Bệnh đóm nâu nấm Neoscytalidium dimidiatum (Penz) 

Triệu chứng bệnh

- Trên thân cành: khi mới xuất hiện, triệu chứng ban đầu là các vết lõm màu trắng (nên một số nông dân còn gọi là bệnh đốm trắng,…), sau đó vết bệnh nổi lên thành những đốm tròn màu nâu như mắt cua. Trong điều kiện thuận lợi bệnh phát triển mạnh, các vết bệnh liên kết với nhau làm cho cành thanh long bị sần sùi, gây thối khô từng mảng.

- Trên quả: tương tự như trên thân cành, những đốm làm cho vỏ quả trở nên sần sùi thối khô từng mảng. Bệnh nặng có thể gây nám (rám) cả quả làm giảm giá trị thương phẩm nghiêm trọng.

Phương thức lây lan

Bệnh phát sinh phát triển và lây lan nhanh trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, ẩm độ không khí cao, nhất là vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11. Bệnh phát sinh gây hại nặng hơn trên những vườn thanh long bón nhiều phân đạm, sử dụng nhiều chất kích thích sinh trưởng. Bệnh đốm nâu cây thanh long lây lan chủ yếu qua các con đường:

- Qua hom giống, tàn dư cây bệnh và các sản phẩm của thanh long.

- Bào tử nấm phát tán, lây lan nhờ gió, dòng nước chảy và qua một số sinh vật (một số loài ốc sên, côn trùng).

Biện pháp phòng chống

Trước hết về biện pháp canh tác là vệ sinh sạch cỏ dại, tiến hành tỉa cành cho vườn thông thoáng, sạch sẽ, không để vườn quá rậm rạp. Thường xuyên kiểm tra vườn, nhất là những vườn cận kề vườn bệnh và vườn um tùm, xanh tốt hoặc vào thời điểm ẩm độ không khí cao. Không tưới nước vào chiều tối vì sẽ tạo điều kiện ẩm độ cho bào tử nấm gây bệnh nẩy mầm gây hại, không tưới phun trên tán cây.

Loại bỏ những cành, quả bị bệnh, thu gom chôn lấp, rắc vôi bột tiêu hủy. Thực hiện các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), như bón phân cân đối tránh bón thừa phân đạm và sử dụng nhiều lần chất kích thích sinh trưởng khi cây bị bệnh. Tăng cường bón lân, kali và phân hữu cơ hoai mục cũng như bổ sung thêm phân có hàm lượng canxi, magiê, silic để tăng sức đề kháng cho cây.

Về biện pháp hóa học phòng trừ: Rắc vôi bột khử trùng trên mặt đất vườn với liều lượng  1 – 2 tấn/ha. Khi phát hiện bệnh đốm nâu chớm xuất hiện có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) để phòng trừ bệnh. Hiện nay trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam chưa có thuốc đăng ký phòng trừ bệnh đốm nâu hại thanh long, vì vậy tạm thời sử dụng các loại thuốc gốc đồng (Cuphous Oxide, Copper Hydroxide, Copper Sulfate) hoặc gốc Man cozeb để phun phòng trừ bệnh. Lưu ý sử dụng thuốc phải theo nguyên tắc 4 đúng và đảm bảo thời gian cách ly theo khuyến cáo trên bao bì.

3. Bệnh thối nhủn do vi khuẩn Erwinia chrysanthemi và nấm Rhizopus sp. (tác nhân thứ cấp) gây ra.

Đây là một bệnh do vi khuẩn gây ra. Lòai vi khuẩn này xâm nhập vào trong cây thông qua các vết thương cơ giới trên cây như vết cắn phá của một số lòai kiến, sâu hại, vết thương do nhà vườn đã vô ý tạo ra trong qúa trình chăm sóc vườn, những vết thương do cắt tỉa nhánh hàng năm, vết xây xát do các nhánh cọ quyệt vào nhau, vết gẫy nứt tự nhiên của những nhánh do mang qúa nhiều trái nặng kéo xuống...

Sau khi xâm nhập vào bên trong cây vi khuẩn bắt đầu gây hại, nhân nhanh số lượng và lan rộng dần ra xung quanh, làm cho phần mô mềm của nhánh đang từ mầu xanh chuyển dần sang mầu vàng, mọng nước (úng nước)và thối rữa ra, đến lúc này chúng có mùi hôi rất khó ngửi (gần giống như mùi hôi thối của bệnh vi khuẩn gây thối nhũn trên cây bắp cải, trên cây hành, trên cây rau tần ô...). Cứ thế vết bệnh tiếp tục kéo dài lên phía trên và cả xuống phía dưới vị trí bị xâm nhiễm. Nếu không phun xịt thuốc kịp thời, lại gặp điều kiện thời tiết mưa, ẩm bệnh có thể hủy họai hòan tòan phần mô mềm của nhánh đó, sau đó phần mô mềm bị chết khô đi, chỉ còn lại phần “lõi gỗ” bên trong của nhánh, “lõi gỗ” này sẽ khô dần rồi mục gẫy (ảnh III-51a). Những cây bị hại nặng sẽ cho năng suất rất thấp do cho ít trái, trái nhỏ. Nếu bị hại nặng nhìn vườn thanh long thấy xơ xác và có thể không cho thu họach trái.

Để hại chế tác hại của bệnh đến mức thấp nhất, bạn có thể áp dụng kết hợp một số biện pháp sau đây:

- Phải thiết kế liếp trồng hình mai rùa và có xẻ rãnh thóat nước để vườn không bị đọng nước, ẩm ướt trong mùa mưa.

- Không lấy nhánh ở những cây đã bị bệnh để làm giống cho vườn khác.

- Khi tỉa nhánh để làm giống nên hạn chế việc cắt ngang ở chỗ phần mềm của nhánh, nên chọn chỗ tóp nhỏ lại của nhánh để cắt. Sau khi cắt không được đem giâm trồng ngay mà nên lấy vôi bôi vào chỗ vết cắt, sau đó chờ cho chỗ vết cắt khô nhựa rồi mới đem trồng.

- Không nên khỏang cách qúa dầy, để tạo cho vườn luôn thông thóang.

- Khi cây thanh long chưa giao tán, không nên trồng xen để “lấy ngắn nuôi dài” bằng một số lọai cây thường hay bị lọai bệnh này gây hại như cây bắp cải, cây tần ô, cây hành...

- Trong quá trình chăm sóc vườn hàng ngày cố gắng hạn chế việc tạo ra những vết thương cơ giới cho cây.

- Nếu thấy có nhiều kiến trên cây hoặc dưới gốc cần phun thuốc diệt kiến trên cây (bằng những lọai thuốc trừ sâu thông thường) hoặc dùng một số lọai thuốc hột như Basudin, Furadan, Regent, Padan...rải xuống xung quanh gốc để tiêu diệt và xua đuổi kiến. Dọn sạch cỏ rác, lá cây mục... xung quanh gốc thanh long để phá vỡ nơi trú ngụ của kiến.

- Nếu vườn thường bị bệnh hại nặng, sau mỗi lần tỉa nhánh nên dùng vôi bôi vào chỗ vết cắt, không nên cắt tỉa nhánh vào những ngày trời có mưa.

- Thường xuyên làm vệ sinh sạch sẽ cỏ dại trong vườn, cắt tỉa bỏ những nhánh già thòng xuống dưới giàn không có khả năng cho trái để vườn luôn thông thóang, khô ráo.

- Nếu nhánh đã bị bệnh gây hại nặng nên cắt bỏ nhánh rồi dùng vôi bôi lên vết cắt. Vào mùa thường bị bệnh gây hại nên phun xịt thuốc định kỳ khỏang 10 ngày một lần bằng một vài lọai thuốc như: Starner 20WP; New Kasuran 16,6BTN; Canthomil 47WP; BL.Kanamin 47WP; ...

4. Những bệnh khác

Thối trái do vi khuẩn Enterobacter cloacae làm thối nhủng trái

Tài liệu tham khảo: https://drive.google.com/file/d/0B9pvGTtlxM_0aG9RY3pSWmJ1djg/view?usp=sharing

Chúc bạn thành công