Bạn Nhà Nông

Ra hoa là quá trình chuyển từ giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng sang sinh trưởng sinh dục để ra hoa kết trái để giúp chúng sinh tồn. Ở miền Nam, đa số các cây đều trổ hoa vào mùa xuân vì để thời gian tạo hạt vào tháng 4-5 để gặp mùa mưa nảy mầm cho thế hệ sau. Ra hoa chịu tác động bởi các yếu tố sau:

-         Yếu tố quang kỳ: có loài cây trỗ hoa vào lúc quang kỳ dài ngày hay mùa hè như cây sen, thanh long cần thời gian chiếu sáng dài để ra hoa, muốn kích thích ra hoa trái vụ vào mùa đông chỉ cần chiếu sáng vào ban đêm và ngược lại cản ra hoa vào mùa hè phải che bớt ánh sáng. Có nhóm cây ra hoa vào mùa đông quang kỳ ngày ngắn, muốn cản ra hoa như cây mía người ta đốt đèn chiếu sáng vào ban đêm vì nếu để cây mía ra hoa vào giai đoạn này lượng đường giảm rất nhiều.

-         Yếu tố nhiệt độ: nhóm cây này thường có nguồn gôc ôn đới, ra hoa kết hạt trước khi mùa đông đến để cây con ở thế hệ sau không bị chết do lạnh. Điển hình cây vải Thiều ở miền Bắc, nhãn Edor Thái Lan cần nhiệt độ dưới 18 ^oC  để ra hoa. Xoài cát Hòa Lộc khi trổ hoa vào mùa nghịch vào tháng 4-5 do nhiệt độ cao nên tỷ lệ hoa đực trên 90%, tỷ lệ thụ phấp thấp. Giống lúa mang gene bất dục đực không có hạt phấn, để giữ giống này người ta trồng ở vùng lạnh như Đà Lạt hoặc Sa Pa có nhiệt độ thấp nó sẽ có hạt phấn

-         Yếu tố môi trường: cây ra hoa khi gặp phải điều kiện bất lợi như hạn hán (cam quít xiết nước), ngập (cây xoài), thay đổi thời tiết bất thường (hoa mai ra hoa sớm khi gặp mưa). Nguyên tắc này được ứng dụng trong việc kích thích ra hoa như: phun clorat kali đối với cây nhãn (làm cháy rễ non); phun pachlorbutazol kích thích ra hoa xoài ( tạo ra chất ethylene ức chế sinh trưởng); phun xử lý ra hoa mai bằng clorat kali hoặc thiourea (làm rụng lá); điều khiển cúc vàng ra hoa bằng Dekamon kết hợp với clorat kali; điều khiển cúc mâm xôi ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung; điều khiển ra hoa hồng bằng phun 2,4 D… Ngược lại muốn chận ra hoa thì tạo điều kiện cho cây phát triển xanh tốt như: bón phân đạm kết hợp phun các chất kích thích tăng trưởng  NAA, IAA. Ngoài ra đối với nhóm rau ăn lá người ta còn sử dụng GA3 để kích thích cây tăng trưởng nhanh.

Khi cây ra hoa muốn không cho trái thì cản quá trình thụ phấn như phun nước vào lúc hoa tung phấn để làm bể hạt phấn. Muốn rụng trái phun a-xít absicic, chống rụng trái phun NAA (đối với xoài nồng  độ 2-3 phần triệu NAA cản quá trình hình thành tầng rụng chống rụng trái)

Nguyễn Phước Tuyên
Phòng Nghiên cứu Khoa học & Thông tin -  Sở NN&PTNT