Bạn Nhà Nông

Hội nghị luân canh lúa - đậu nành

Hiện trạng sản xuất đậu nành cả nước

Hiện nay, sản xuất đậu nành trong nước ta chỉ mới đáp ứng được 10% nhu cầu. Trước năm 2010, cây đậu nành được trồng tại 28/63 tỉnh - thành phố, trong đó phía Bắc tập trung khoảng 80% diện tích, 20% ở phía Nam. Cuối năm 2010 và những tháng đầu năm 2011, diện tích trồng đậu nành bị thu hẹp, khiến sản lượng giảm 14% so với năm 2010, còn 254,2 nghìn tấn. Đến năm 2012, diện tích đậu nành tiếp tục giảm thêm 60.300ha, khiến sản lượng chỉ còn khoảng 175.200 tấn (giảm 91.700 tấn so với năm 2011).

Do quy mô sản xuất nhỏ, không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước, nên hàng năm nước ta phải nhập khẩu khoảng trên 2 triệu tấn đậu nành. Kim ngạch xuất khẩu đậu nành là 106,5 triệu USD (năm 2010) lên 550 triệu USD (năm 2011). Theo báo cáo Bộ Nông nghiệp & PTNT, tổng kim ngạch NK đậu nành của cả nước lên tới 1.276 ngàn tấn với giá trị 755 triệu USD vào năm 2012. Đây là mặt hàng có tốc độ nhập khẩu tăng cao nhất trong năm 2012, cụ thể là tăng 51,2% về khối lượng và 57,8% về giá trị so với năm 2011.

Tiềm năng sản xuất đậu nành ở Đồng Bằng Sông Cửu Long

Diện tích đậu nành ở miền Bắc tuy lớn nhưng năng suất (14,5 tạ/ha) thường thấp hơn ở ĐBSCL (21,9 tạ/ha). Tại ĐBSCL, diện tích đậu nành tập trung chủ yếu ở Đồng Tháp, An Giang, Vĩnh Long và Cần Thơ. Đậu nành ở ĐBSCL trồng được 2 vụ/năm ( Đông Xuân và Xuân hè, Xuân Hè là vụ trồng chính). Do được luân canh sau nên diện bình quân nông hộ rất cao (0,5 – 1 ha/ nông hộ). Vì vậy, có thể tăng diện tích và sản lượng đậu nành bằng cách luân canh lúa với đậu nành ở ĐBSCL để giải quyết tình trạng nhập siêu đậu nành như hiện nay.

Mặt khác, trong điều kiện mùa khô thường xảy ra thiếu nước và dịch bệnh trên lúa phát triển nhiều (rầy nâu, bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá) rất cần chuyển đổi từ trồng lúa sang các loại cây màu như cây đậu nành. Ngoài lợi nhuận trên 15 triệu/ha thì bà con nông dân còn đỡ được một đợt bón phân cho lúa Hè Thu sau đậu do lượng đạm, phân hữu cơ mà thân lá đậu để lại rất lớn. Vì vậy, phần lớn diện tích trồng lúa ở các tỉnh Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ được thay thế bằng cây đậu nành.

Giải pháp phát triển mô hình luân canh đậu nành trên đất lúa tại ĐBSCL

Về việc quy hoạch vùng trồng đậu nành ở các tỉnh phía Nam, Cục Trồng trọt cho rằng, đối với tỉnh An Giang, cần đẩy mạnh luân canh trồng đậu nành trên các diện tích trồng độc canh liên tục 3 vụ lúa/năm. Các vùng đã có kinh nghiệm trồng đậu nành lâu đời như Đồng Tháp, Vĩnh Long, cần mở rộng hơn nữa diện tích trồng chuyên canh và luân canh. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát các điều kiện về đất đai, khí hậu, những vùng đất không bị sâu trũng và không bị ngập úng để phát triển cây đậu nành ở một số tỉnh còn lại như: Long An, Tiền Giang, Hậu Giang, Trà Vinh, Bạc Liêu, Sóc Trăng, TP. Cần Thơ...

Đối với việc tiêu thụ sản phẩm, theo Cục Trồng trọt, cần phải có sự liên kết “4 nhà”. Về phía nông dân, bà con cần chủ động liên kết với nhau hoặc thông qua các tổ hợp tác, hợp tác xã để cùng tương trợ, giúp đỡ nhau, có kế hoạch sản xuất hàng hoá phù hợp với nhu cầu thị trường và tìm đầu ra cho sản phẩm để tránh rủi ro. Về phía nhà quản lý, cần cầm trịch trong việc nông dân, HTX liên kết với doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm qua hợp đồng, hài hòa lợi ích các bên; đồng thời phối hợp với các địa phương, cơ quan chuyên môn hình thành các vùng trồng đậu nành quy mô lớn, sản xuất tập trung, đưa cơ giới hóa vào sản xuất để hạ giá thành sản phẩm.

H.A (P.NCKH - TT)