Bạn Nhà Nông

Năm 2015, sản lượng lúa của ĐBSCL đạt 25,7 triệu tấn.

ĐBSCL hiện được đánh giá là đang đứng trước thời cơ lớn nhưng cũng đối mặt với không ít khó khăn, thách thức mới do quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và biến đổi khí hậu gây ra.

Nhiều tiềm năng, lắm thách thức

Trong những năm qua, ĐBSCL đã khẳng định vị thế trung tâm sản xuất và xuất khẩu lúa gạo, thủy hải sản và trái cây hàng đầu của cả nước. Theo đó, hàng năm, ĐBSCL đóng góp hơn 90% sản lượng gạo xuất khẩu, 70% sản lượng trái cây và gần 70% sản lượng thủy sản xuất khẩu. Riêng năm 2015, sản lượng lúa đạt 25,7 triệu tấn, xuất khẩu 6,6 triệu tấn gạo. Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2015 đạt 7,8%, thu nhập bình quân đầu người đạt 40,27 triệu đồng/năm, tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên 258.000 tỉ đồng.

Thông tin từ Bộ Công thương, thời gian qua, chương trình hợp tác thương mại giữa vùng ĐBSCL với Thành phố Hồ Chí Minh và 7 tỉnh miền Đông Nam bộ đã có nhiều chuyển biến tích cực. Không chỉ chất lượng sản phẩm hàng hóa được nâng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ giữa các tỉnh, thành, vùng miền, mở rộng phạm vi tại các tỉnh, thành Đông - Tây Nam bộ mà còn lan tỏa đến các tỉnh, thành khác trên phạm vi cả nước và phục vụ xuất khẩu, góp phần đảm bảo cung - cầu hàng hóa, bình ổn thị trường, thúc đẩy kinh tế phát triển, đảm bảo an sinh xã hội.

Đặc biệt là Bộ Công thương đã triển khai đồng bộ những giải pháp trong thời gian qua như đẩy mạnh hoạt động đàm phán mở cửa thị trường, tháo gỡ rào cản về kỹ thuật và thương mại… đã đóng góp quan trọng vào việc duy trì và phát triển thị trường tiêu thụ, xuất khẩu cho các sản phẩm nông, thủy sản. Đến nay, nhiều loại nông sản của cả nước nói chung, ĐBSCL nói riêng tiếp tục được khơi thông, thâm nhập và mở rộng xuất khẩu vào nhiều thị trường “khó tính”. Cụ thể như mặt hàng trái cây gồm nhãn, thanh long, xoài, cam, quýt đã được xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…

Thế nhưng, ông Trịnh Minh Anh, Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành Hội nhập quốc tế về kinh tế - Bộ Công thương, băn khoăn: ĐBSCL là vùng còn thiếu sự liên kết một cách có hiệu quả giữa các tỉnh; thiếu kế hoạch liên kết vùng để hỗ trợ nhau cùng phát triển; chưa có chiến lược phát triển công nghiệp phù hợp, tương xứng với thế mạnh của vùng ĐBSCL; sức cạnh tranh về hàng hóa, dịch vụ còn chưa cao: chưa tối ưu hóa chuỗi sản xuất, chưa tạo dựng được thương hiệu có uy tín, chưa tạo được giá trị gia tăng; cơ sở hạ tầng còn yếu và thiếu.

Còn theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại thành phố Cần Thơ (VCCI Cần Thơ), lĩnh vực nông nghiệp vốn là thế mạnh của vùng, thế nhưng ngành công nghiệp chế biến chưa có vùng sản xuất tập trung mà chỉ hình thành tự phát trong ngành hàng cá tra, tôm và gạo. “Vẫn chưa có một doanh nghiệp nào dẫn dắt chuỗi giá trị sản xuất lớn, cũng như không có dự án nào về nông nghiệp trong FDI (đầu tư trực tiếp từ nước ngoài) vào ĐBSCL”, ông Nguyễn Phương Lam, Phó Giám đốc VCCI Cần Thơ, cho hay.

Hành động ngay, không chậm trễ

Giáo sư Võ Tòng Xuân, Hiệu trưởng Trường Đại học Nam Cần Thơ, phân tích: Tăng sản lượng lúa thì rất dễ nhưng tăng thu nhập cho người dân vẫn đang là vấn đề nan giải. Đáng nói là khi hội nhập, tham gia các hiệp định tự do thương mại, nông dân làm ăn cá thể, các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ tiếp tục bị sức ép cạnh tranh lớn hơn. Vì vậy, nếu không chuẩn bị tốt, hàng hóa của nông dân làm ra sẽ bị “chết yểu” trước sự tấn công của hàng ngoại. Bởi phần lớn sản phẩm của nông dân ĐBSCL làm ra có giá thành đắt hơn các nước nhưng chất lượng lại thua xa.

Ngoài những tác động trên, không ít chuyên gia, cơ quan quản lý cho rằng, vùng ĐBSCL còn chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu (BĐKH). Đặc biệt là năm 2016 này, hạn hán và xâm nhập mặn đã gây ra thiệt hại nặng nề khoảng 5.000 tỉ đồng, làm cho sản xuất nông nghiệp rơi vào tình trạng tăng trưởng âm, chưa kể thiệt hại các ngành nghề khác. Trong khi đó, tài nguyên nước ĐBSCL còn phụ thuộc vào nước ngoài do có vị trí địa lý nằm ở hạ lưu sông Mekong, còn nguồn nước ngầm đang có dấu hiệu cạn kiệt dần.

Ông Nguyễn Quốc Việt, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, cho rằng: Thời kỳ hội nhập sâu rộng được xem là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với Việt Nam nói chung, ĐBSCL nói riêng. Biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn và hàng loạt vấn đề bức xúc của vùng đang diễn ra hàng ngày, tạo ra nhiều áp lực và thách thức lớn trong quá trình hội nhập. Điều này đòi hỏi năng lực hội nhập vùng ĐBSCL phải được đánh giá nghiêm túc, toàn diện để có phương án chủ động, tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức, thúc đẩy phát triển bền vững.

Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ khẳng định: Việt Nam đã và đang hội nhập sâu rộng. Trong giai đoạn này, thách thức ở ĐBSCL là đưa 3 sản phẩm chủ lực như lúa gạo, thủy sản (cá tra, tôm), trái cây ra thế giới, nâng cao chuỗi giá trị, cải thiện cuộc sống người dân. Vì thế, tới đây, Chính phủ sẽ chỉ đạo các ngành chức năng cần làm rõ vấn đề về hội nhập. Theo đó, làm rõ thách thức nào đối với nông dân và doanh nghiệp, thách thức nào là nhiều nhất. Bởi người nông dân và doanh nghiệp không muốn nghe nói chung chung nữa.

Về thách thức trước tác động của biến đổi khí hậu đối với vùng, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ yêu cầu cần phải rà soát, giải được bài toán quy hoạch và có các kịch bản cụ thể cho vùng ĐBSCL. “Để phát triển ĐBSCL bền vững hơn, rõ ràng vấn đề hội nhập quốc tế và ứng phó với biến đổi khí hậu cần phải có giải pháp mang tính tổng thể và cần hành động ngay, không chậm trễ. Đây là vấn đề chung của cả vùng, không riêng của địa phương nào”, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Nguồn: baohaugiang.com.vn