Bạn Nhà Nông

Chào bạn

Do bạm mô tả không kỹ, lại dùng từ nông dân nên khó chẩn đóan chính xác. Do đó bạn có thể mang mẫu bí bị bệnh đến Chi cục Bảo vệ Thực vật Bình Thuận để định danh và tư vấn. Qua triệu chứng bạn mô tả có thể cây bí đỏ bị các bệnh sau:

1. Bệnh đốm phấn:

Bệnh phát triển gây hại mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, tuy nhiên điều kiện khô hanh lại thuận lợi cho sự phát tán của bào tử nấm bệnh trên đồng ruộng. Đặc biệt, bệnh phấn trắng gây hại cả 2 mặt lá, nhưng thường phát sinh gây hại mạnh ở mặt trên. Nấm bệnh tồn tại trong hạt giống tàn dư cây bệnh và lan truyền theo gió.

Bệnh gây hại chủ yếu trên lá. Ở mặt trên lá, đốm bệnh lúc đầu nhỏ, có màu xanh nhạt, sau đó biến dần sang màu vàng rồi màu nâu nhạt và thường bị giới hạn giữa các gân phụ của lá, nên đốm bệnh có dạng hình góc cạnh.

- Tuyển chọn những giống ít nhiễm để trồng.

- Tiêu hủy xác lá cây bệnh, nhất là sau mỗi mùa vụ.

- Làm liếp cao, thóat nước nhanh khi có mưa.

- Tránh để các lá gốc tiếp xúc đất.

- Phun ngừa hay phun sớm khi bệnh chớm phát bằng các loại thuốc: Zinancol, Copper zinc, ở nồng độ 0,2% hay phun hỗn hợp thanh phàn vôi (1:1:100).

2. Bệnh khảm vàng:

Bệnh khảm do virus Cucumber Mosaic gây ra. Bệnh này do con bù lạch Thrips palmi (có người còn gọi là bọ trĩ hay rầy lửa) là môi giới truyền bệnh.

Ngoài bí đỏ, loài bù lạch này còn gây hại những cây thuộc họ bầu bí như: dưa lê, dưa gang, dưa leo, bí xanh... và nhất là dưa hấu. Vì thế việc phòng trừ chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn do ký chủ của chúng rất phong phú và thường xuyên có mặt trên đồng ruộng. Vài năm gần đây, chúng xuất hiện và gây hại ngày một nhiều ở một số vùng trồng rau chuyên canh của các tỉnh phía Nam, đặc biệt là trong mùa khô.

Cơ thể con bù lạch rất nhỏ, con trưởng thành dài khoảng hơn 1 mm, mầu vàng nâu, di chuyển rất nhanh. Con ấu trùng mầu xanh lục, nhỏ hơn con trưởng thành một chút. Cả trưởng thành và ấu trùng đều tập trung chích hút nhựa của đọt non, lá non, làm cho ngọn cây dưa bị thui chột, không phát triển được, nếu nặng bông sẽ không đậu trái, nếu đậu thì trái cũng còi cọc, chậm lớn, sần sùi và rụng sớm. Do cơ thể của bù lạch rất nhỏ lại nằm ở bên trong đọt non hoặc mặt dưới của những lá non, nếu không có kinh nghiệm sẽ rất khó phát hiện.

Như đã nói, ngoài gây hại trực tiếp, bù lạch còn là môi giới truyền bệnh khảm cho cây dưa, bằng cách khi chích hút dịch của cây dưa đã bị bệnh bù lạch sẽ lưu giữ virus trong tuyến nước bọt, khi chích hút cây khoẻ chúng sẽ truyền virus gây bệnh cho cây này, từ đó bệnh sẽ lây lan rất nhanh.

Khi bị nhiễm bệnh, ngọn cây dưa không vươn dài, mà co rút lại thành một cục giống như cái đầu lân và giật ngược lên trời. Lá bí có màu vàng giữa 2 gân lá. 

Để phòng ngừa bệnh khảm, các bạn phải phòng trừ con bù lạch (cũng giống như muốn phòng ngừa bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá lúa thì chúng ta phải phòng trừ con rầy nâu). Để phòng trừ con bù lạch các bạn có thể tiến hành kết hợp một số biện pháp sau đây:

- Không nên trồng bí đỏ và những cây thuộc họ bầu bí (nhất là dưa hấu) liên tục nhiều năm trên một ruộng, một khu vực, tốt nhất là các bạn vận động nhiều chủ ruộng cùng thực hiện công thức luân canh là: cứ trồng hai vụ bí đỏ (hoặc những cây thuộc họ bầu bí) thì luân canh với một vụ lúa nước hoặc những loại rau màu khác như các loại rau cải, hành, ngò, đậu, ớt... để cắt đứt nguồn thức ăn liên tục có mặt trên đồng ruộng của bù lạch. Đây là biện pháp rất quan trọng, nếu làm được hiệu quả sẽ rất cao.

- Phủ bạt nilon (màng phủ nông nghiệp) trên luống dưa, ngoài việc có tác dụng hạn chế cỏ dại và một số bệnh gây hại cho cây dưa, tiết kiệm lượng nước tưới... thì theo một số nghiên cứu của các nhà khoa học, màu bạc của tấm bạt sẽ có tác dụng xua đuổi bù lạch trưởng thành đến đẻ trứng, sinh con đẻ cái, tích luỹ số lượng gây hại cho cây bí đỏ.

- Với những cây đã bị bệnh nặng, các bạn nên nhổ bỏ rồi đưa ra khỏi ruộng tiêu hủy để tránh bệnh lây lan sang những cây khác thông qua môi giới là con bù lạch.

- Kiểm tra ruộng dưa thường xuyên (chú ý quan sát kỹ các đọt non và mặt dưới của những lá non), nếu thấy có nhiều bù lạch thì có thể sử dụng luân phiên một trong các thuốc như: Vibamec 1.8EC hoặc 3.6EC, Cyperan 5EC hoặc 10EC, Vifast 5ND hoặc 10SC, Confidor 100SL, Regent 800WG, Polytrin 440EC, Selecron 500EC... (liều lượng và cách sử dụng các bạn đọc kĩ hướng dẫn của nhà sản xuất có in trên vỏ bao bì). Do bù lạch nằm sâu bên trong đọt, các bạn nên dùng bình xịt có áp suất mạnh và xịt trực tiếp lên các đọt non thì hiệu quả mới cao.

Chúc bạn thành công